Những "Con đường xưa Em đi"
Đông Tây 17
Hẻm Mỹ Hòa Chay
hay Hẻm Bà Đốc Phủ Nhơn
HẺM MỸ HÒA CHAY hay HẺM BÀ ÐỐC PHỦ NHƠN:Có tên như vậy vì con lộ nhỏ đó về phía phải đi dọc theo rào ngôi nhà lầu lớn của Mỹ Hòa Chay. Bên trái đi dọc theo khu vườn bà Ðốc Phủ Nhơn.
Lộ bắt đầu từ đường Lê Văn Duyệt gần Tháp vào khoảng hai trăm thước mới hết phần đất của bà Ðốc Phủ và Mỹ Hòa, tới đó rồi lộ có các lối rẽ nhánh ra.
- Mỹ Hòa Chay: Ngôi nhà lầu hai hay ba tầng(??)trông cũ kỹ như nhà hoang, im lìm như có vẻ chứa chất nhiều điều "huyền bí ẩn" bên trong. Nghe nói được xây theo kiểu khép kín có sân rộng chính giữa, đủ phòng ốc cho mấy đời con cháu sống chung. Cả khuôn viên có tới hai mẫu tây. Ði dọc theo con hẻm nhìn vào thường thấy cô gái quần áo màu nhạt khi có vẻ như vui vẻ, khi ủ rũ ngồi một mình trên ghế đá dưới gốc xoài, cô quay lưng về phía hẻm nên chưa bao giờ thấy mặt cô.
Sau năm 60, thầy Phước và thầy Bình có thuê mướn(??) một căn trệt cửa quay ra hướng hẻm, về sau nữa thấy có cả gia đình lính tráng!
Phía sau và gần Hẻm có lò mạch nha, nấu đường từ nếp, lúa mọc mầm; Nên qua đây các Bạn ngửi được mùi ngọt của đường vừa mùi chua của lúa ngâm và ủ. Khu lò mạch nha tách rời xa ngôi lầu nhưng vẫn chung trong khuôn viên Mỹ Hòa Chay.
Có bạn Chẩy luyện tập võ ngày hai lượt, uýnh bao cát bình bịch; Ðó là tất cả những gì NhàQuê biết về Mỹ Hòa Chay!
- Dọc theo phần đất bà Ðốc Phủ là hàng dừa lão cao vút, gốc lồi lên khá cao, hàng rào cây kim quít che kín bên trong khu vườn, đến hơn hai phần ba của con hẻm chung nầy mới có lối vào căn nhà gạch ba căn bình thường cũng thấy có mấy bạn nữ trọ.
Nói là con hẻm chung chứ theo suy luận của NhàQuê thì con hẻm nầy hoàn toàn thuộc về phần đất riêng của bà Ðốc Phủ vì phần Mỹ Hòa đã rào rồi và đất bà Ðốc Phủ không những chỉ có thế mà bao gồm khu vực rộng chung quanh, có khi Mỹ Hòa chỉ mua lại một phần của mình trong khu vực ấy; Thôi vụ nầy thuộc mấy ông Ðiền Ðịa.
Các dừa lão như vậy mà được hành khách đi xe đò tiếp phân U RÊ vượt liều lượng kiểu Bến Xe Ngựa như đã nói.
Tại sao Người Ta không nghĩ được cách giải quyết nhu cầu tự nhiên của con người vậy cà?? Lo cho dân thiệt! Cái nầy cũng kiếm ăn được đó chớ!!
Cạnh khác của phần đất bà Ðốc Phủ song song với con hẻm nầy cũng là lối đi ngắn rồi rẽ trái qua cầu dừa vào xóm nhà dọc theo rạch nhỏ, nhánh của rạch cầu Nhà Thương. Ðầu lối đi nầy trên đường Lê Văn Duyệt ngay sau lưng Hội Trường Công Chức, Cái đó và cái cống không có gì đáng nhớ bằng tại đây có cây bông sứ tỏa hương bốn mùa, càng về đêm càng loang xa.
- Rẽ 1: Tới cuối phần đất Mỹ Hòa Chay, Hẻm có ngã rẽ đầu tiên phía tay mặt, nguyên là bờ dừa nếu nhìn ra hướng Tháp bên kia là cuối phần đất có vài bụi tre của Mỹ Hòa, hai bên cách nhau một cái mương rộng. NhàQuê có cảm tưởng đó là hào sâu trong các thành xưa, mương nầy Mỹ Hòa dùng xả nước lò mạch nha. Bờ dừa ấy có bốn nhà tất cả quay lưng ra một mương khác và quay mặt ra hướng Mỹ Hòa: Nhà thứ nhất nhiều bạn Ba Tri trọ, nhà thứ hai của anh em bạn Ru, Chẩn từ Hương Mỹ lên có bạn Ðinh Văn Ba ở chung. Ðinh Văn Ba sau học Quốc Gia Hành Chánh.
Đặc biệt chuyện vui bên lề là bạn Chánh cũng ở chung đây; Có lần bạn Chánh mất thẻ căn cước, bạn làm tờ cớ gởi Ty Cảnh Sát, trong phần cuối tờ cớ bạn ghi "...Tôi hoàn toàn không chịu trách nhiệm nếu ai lượm được giấy căn cước nầy dùng vào những việc làm phi pháp khác...". Bạn Chánh bị bọn NhàQuê hù "Mầy viết vậy là mầy có làm chuyện phi pháp rồi" Chánh nhà ta xanh mặt kêu trời như bộng!!
Nhà kế tiếp bạn Huỳnh Kim Tuyến (tên cúng cơm là Học) được ông ngoại mang cột dừa và vật liệu từ trong Phú Nhuận ra cất cho ở đi học. Sướng thiệt!!
Nhà ở cuối bờ dừa nầy gồm hai phần, một phần của dì Mười lảnh nấu cơm cho tụi trọ học trong đó có NhàQuê và cũng cho tụi tới giờ mới tới để ăn mà không ở đó. Các bạn ấy muốn dùng thì giờ ôn tập trong năm thi, tạm thời bỏ vụ bếp núc!.
Hai cô bé con dì Mười: Võ Thị Thu Hồng và Võ Thị Thu Cúc.
Võ Thị Thu Hồng(THKH 1960?) học rất giỏi, về nhà khóc mắt đỏ hoe nếu môn nào không được nhất lớp! Sau học dược và dì theo lên Sài Gòn nuôi con
Phần thứ hai của nhà đó của thầy Huỳnh Tấn Ban, thầy dạy Sử Ðịa trong trường THKH.
Hết bờ dừa có cầu xi măng nhỏ xe gắn máy qua được, ngay đó là sân gia đình anh Trà Văn Hy, các em của anh: Trà Thị Truyền kết hôn thầy Phước có nói trong phần Mỹ Hòa Chay và Trà Văn Thảo ...
Họ Trà nầy hiếm thấy; Vậy mà cách đây vài năm có anh bạn ở gần rạp Long Vân trên đường Phan Thanh Giản- Sài Gòn hỏi NhàQuê: "Mầy ở Bến Tre biết Trà Văn Hy, Trà Thị Truyền hôn? Trả lời: Biết, sao không!"
Rẽ 1 sau khi qua cầu xi măng, quẹo trái đi ngoằn ngoèo tới mấy cầu dừa, khi nước lớn cầu dừa nằm dưới mặt nước, qua đó phải xăn quần mà lội: Ði cầu mà phải lội dưới nước!
Qua cầu rồi tới lò vôi có con nhỏ Nhãn cháu kêu ông Sáu Say bằng Cậu, má của nhỏ khuyết tật không nói được; Nhỏ: Ðẹp!
Khỏi Lò Vôi rẽ 1 gặp cuối Lộ Mới, sau nầy chỗ đó có cầu qua khu thánh thất Cao Ðài. Nơi góc cuối cùng nầy có nhà bạn Hùng( Huỳnh Văn Hùng ??) từ trong Lương Phú, Giồng Trôm ra, vì vậy nhà có sẳn ghe xuồng đi về trong vườn quê. NhàQuê và anh Tô Kim Quang ( anh theo vai vế phía bà nội NhàQuê) thường đến tập bơi "du thuyền". Vĩnh biệt bạn Hùng và anh Quang! Bạn Hùng và anh Quang bạn cùng lớp và sau NhàQuê hai năm. Anh Quang kết hôn chị Nhàn em bạn Hùng, chị Nhàn học và làm thợ tiệm uốn tóc Phùng Nga gần phòng ngủ Minh Nguyệt ngoài đường Giữa trong một thời gian dài.
- Rẽ 2: Tại góc rẽ 1 có tiệm tạp hóa mà chủ tiệm là nghiệp chủ về nhà máy xay lúa từ Mỹ Chánh, Ba Tri chuyển cư lên.
Tiếp theo đó nhà gia đình ông Tư cũng di cư từ Ðại Điền - Thạnh Phú đến, sau nhiều lần chuyển chỗ, ông mua lại căn nầy: Bạn Trần Thị Mười trắng bóc sau dạy cô giáo là con ông Tư. Bạn nầy cùng lớp Hồ Thị Tâm, Nguyễn Ái Linh... nên xem ra cũng dễ thương lắm lắm!
Khỏi đó vài căn tới rẽ phải vào xóm đông vui khác không biết bao nhiêu là học sinh trọ học hoặc cùng gia đình từ vườn quê ra.
Ðây NhàQuê gọi là rẽ 2 cho thuận tiện mô tả.
Hãy tưởng tượng khu nầy là thủa vườn rộng hai mẫu tây, một ngôi nhà lớn trên đó, chắc là chủ đất, nhà nầy khi xưa tụi NhàQuê gọi là nhà thầy Siên.
Thầy Nguyễn Văn Siên dạy vẽ cho bọn NhàQuê, sau thầy lên dạy trên trường Quốc Gia Cao Ðẳng Mỹ Thuật Gia Ðịnh; Có lần NhàQuê gặp lại Thầy đang đi bộ gần cầu ĐaKao, nhắc về Bến Tre thầy thích lắm, nghe Thầy định cư bên Ðan Mạch. Nghe nói bạn Phan cũng ở trong căn nhà ấy.
Các nhà khác cất sau dọc ngang bu quanh ngôi nhà, thầy Lê Thanh Quang dạy trong trường, các em thầy Lê Thanh Khiết, Lê Thanh Nguyệt Thu ở chung với thầy trong khu ấy và hai bạn là bạn đồng môn tụi NhàQuê.
Giám khảo NhàQuê cho hai nhỏ Ngô Quỳnh Giao và Lê Thanh Nguyệt Thu đồng điểm nhau 17.99/20!!! Cho điểm như vậy có thiên vị gì không các Bạn??
Mùa Thu sang năm, năm 2006 nhân kỷ niệm 50 năm nhìn lại, nhìn qua, nhìn tới, nhìn lui, nhìn xuôi, nhìn ngược, nhìn trong, nhìn ngoài, nhìn lên, nhìn xuống, nhìn trái, nhìn phải... nhìn lung tung. Nên dự định sẽ công bố điểm của các "Cụ Bà" từng là học sinh các trường công, tư trong tỉnh lỵ trước 1975.
Ai muốn có Thành Tích Biểu (Report Card) để le lói với con cháu rằng ngày xưa Bà đã...Xin Email về địa chỉ:
trongbtran@hotmail.com
Cụ Bà sẽ nhận được điểm chánh thức của mình: Ðiểm từ 10 đến 11.99 xếp hạng Thứ, từ 12 đến 13.99 xếp hạng Bình Thứ, từ 14 đến 15.99 xếp hạng Bình, từ 16 đến 17.99 xếp hạng Ưu và hạng Tối Ưu từ 18 đến 20/20 . Vì lý do tế nhị nên báo trước Không Có Cụ Bà Nào Ðạt Tối Ưu 20/20 Cả; Xin Cáo Lỗi! Và với sự ưu ái sẳn có nên Không Cụ Bà Nào Dưới Trung Bình; An tâm!
Trăm Vị Đầu Tiên (Top hundred) trong danh sách sẽ được các bạn Nha Sĩ gốc Bến Tre tặng mỗi Cụ Bà một bộ răng giả cho đỡ móm và nhai được tất cả các loại mứt nhất là mứt dừa, các Cụ bà khác được tặng chai thuốc nhuộm tóc hiệu Con Công...dù thư đến muộn.
Khuyến khích các Cụ nên gởi Email cho khỏi tốn 37 Cent theo giá hiện hành của bưu điện Mỹ.
Trong Thơ Yêu Cầu (Request Form) nhớ ghi tên họ và năm vào học hoặc năm nghỉ học, các chi tiết khác có các "Tự Ðiển Sống" cung cấp; Tuy nhiên nếu các Cụ Bà tự nguyện cho biết thêm xin hoan nghinh! Thông báo chui nầy chỉ đăng nơi đây trang Web BenTrehome mà thôi . Không có gì để hồi hộp.
Thay mặt: ÐồQuỷ ký tên và đóng triện củ khoai.
Hẻm và rẽ 3: Trên thực địa là một đường thẳng thẳng góc với hướng ban đầu từ Tháp vào, tạo thành ngã ba, nên Hẻm được xem như đổi hướng quẹo thẳng góc về tay trái tức trở thành hướng song song với đường Lê Văn Duyệt ngoài kia.
Từ đây đến cửa lò hủ tiếu bên trái có mấy nhà cột dừa nên không phải qua bản vẽ của Ty Kiến Thiết: Một nhà của cậu cháu Huỳnh Văn Miêng từ Cái Mơn qua, một của gia đình nhỏ Thủy cũng trăng bóc, mấy nhỏ từ miệt vườn ra ưa "bị" trắng dữ vậy cà!!
Nhà cuối cùng phía đó gần sát đầu cầu của thầy hai y tế làm trong nhà thương có Nguyễn Trọng Ni và Phương Khanh trọ; Cầu vừa nói là thanh gỗ bắt ngang con rạch, rạch là nhánh của rạch cầu nhà thương…
Phía phải có nhà sàn xây gạch có lúc thấy các bạn Trần Văn Vang, Hồ Văn Bạch cùng lớp NhàQuê lảng vảng quanh nhà nầy. Bạn Hồ Văn Bạch có giọng nói khao khao tựa thầy Hoàng Cơ Long. Sau tận thế có thấy bạn ở Ba Tri. NhàQuê xin cáo lỗi vì sự sơ sót rằng nhà thầy Huân nói trong phần đường Nguyễn Huệ là nhà sàn duy nhất trong tỉnh lỵ. Không phải vậy, còn nhà sàn ở đây nữa là hai.
Trước lò hủ tiếu có bờ dừa đi vào xóm dì dượng bảy Thành có tám căn phố cho mướn cất thành hai dãy quay mặt nhìn nhau: Năm quay lưng ra lộ dẫn vào và ba quay lưng ra rạch nói đoạn trước. Từ rạch có thể nhìn sang bờ bên kia thấy xóm nhà và phố cho mướn của thầy Nguyễn Văn Cò.
Thầy Phan Tấn Hòa ở nhà dì dượng bảy và dạy trong trường THKH. Thầy học ngày đêm chăm hơn cả tụi NhàQuê, thấy tưởng thầy đang soạn bài dạy.
Sau thầy làm Thẩm Phán, Thầy cũng làm rể Bến Tre, vợ thầy cô giáo, quê dưới Chợ Giữa.
Có lúc NhàQuê ở căn cuối cùng dãy năm căn cùng các bạn khác. Xin cũng nói rõ là đám học sinh từ quê lên thường thay đổi chỗ ở, vì cần họp nhiều bạn lại cùng mướn nhà ở chung cho giảm nhẹ chi phí về mướn phố, có nơi chốn ở đi học.
Phía sau dãy năm căn là nhà bạn Nguyễn Văn Phú, chung lớp NhàQuê bốn năm đầu, ông cò nầy cũng là rể Ba Tri, con đường nhỏ trước nhà bạn mà sau lưng căn NhàQuê tận cùng là một Ni Tự rất im lìm mà ít người biết nếu chưa vào đến đây.
Lò hủ tiếu có một khoảng sân phơi khá rộng, ngôi nhà chánh một phần để ở, hai phần ba còn lại là cơ sở sản xuất, lò, cối... quay lưng ra rạch và dùng nước từ đây trong các khâu chế biến, sản xuất chánh yếu là bánh hủ tiếu, phở và những sản phẩm tương tự như lò hủ tiếu trước bót Hội Ðồng Cương.
Cái đặc biệt là hai bà chủ đều là người Việt quê cùng ở Giồng Luông, Ðại Ðiền- Thạnh Phú. Hai ông chủ đều là người Triều Châu.
Có một dịp Trung Thu ông chủ lò hủ tiếu đang nói kêu NhàQuê "Hê dô đây! dô đây!" Ổng mời ngồi uống trà với một mâm đủ loại bánh trung thu. Lần đầu tiên và lần duy nhất cho đến nay NhàQuê "bị" trà ẩm rất ư đặc biệt: Bình pha trà nhỏ như cái ly uống cà phê đen về sức chứa, da không tráng men, rót ra một lần chỉ được vài giọt như rặn, ngồi chờ nhiều lần mới được một ít trong chun nhỏ xíu bằng ngón tay cái cũng không tráng men, cái chun mà cho thằn lằn liếm cũng chưa đã khát.
Trà đắng ban đầu và ngọt khi tan trên đầu lưỡi; Thú thật NhàQuê chưa học được thú thanh nhã như vậy! Nhà quê đứt đuôi nòng nọc! Không sao, có qua một lần cho biết!! Cám ơn ông chủ đã tiếp kẻ hàn sinh chỉ quen cơm tẻ, uống nước múc trong lu bằng gáo dừa và đánh ực!
Bánh trung thu cả mâm mà nuốt nào trôi vì hốc cổ thấy mẹ, ổng cứ "ăn đi, ăn đi!!", NhàQuê hình như chỉ "hưởng" đâu miếng nhỏ cho biết bánh trung thu nhà giàu như thế nào; Bánh trung thu đặt mua Ðông Hưng Viên trên Sài Gòn!!
Chứ "bánh trung thu nội hóa" thì lúc ở gần lò bánh trên đường Nguyễn Huỳnh Ðức đã trông thấy tận mắt cách xào nhưn bánh trung thu mà chạy cả cây số còn chưa dám ngó lại: Số là gần tới mùa bánh trung thu, tất cả bánh tồn đọng hoặc bánh từ các nơi ế trả về từ năm trước mốc meo được đem ra, thợ thầy cùng nhau nện ì xèo như giã gạo trên sóc Bom Bo, bánh giã nát được đem trộn với nguyện liệu mới để xào làm nhưn cho đợt bánh trung thu đang tới.
Thử hỏi làm sao mà NhàQuê không "ớn". Xin lỗi khai thiệt những điều mắt thấy nha hai anh Mười: Mười anh (Trần Phú) và anh Mười Em "đọt xô" như Nguyễn Công Áng!!
Bé gái của NhàQuê năm nào cũng đòi phải mua lồng đèn, chờ chực nghe đủ loại phát biểu trước khi được kêu tên,tiến lên lảnh cái bánh trung thu không thể nào nhỏ hơn được, nắm gọn trong lòng bàn tay nhỏ xíu của bé, chắc loại nhân"thập cẩm"; Hân hoan vô kể!! Bánh ngoại xẻ cho không chịu ăn! Tuổi thơ có cái háo hức rất trẻ thơ!!
Mấy ông lớn cũng được Thương Gia, Kỹ Nghệ Gia "phát" bánh trung thu có nhân độn..đặc biệt mà không phải hát ...Tết Trung Thu em xách đèn đi chơi, em xách đèn đi khắp phố phường...đèn ông sao với đèn cá chép...
Qua cầu ván có tay vịn vì con rạch khá lớn và sâu, phía trái nếu lại qua cầu sẽ đi trở ra hướng Tháp chỗ nói có cây bông sứ.
Bên phải là nhà Dì Chín bán gà, một thời gian dài là nơi trọ học của các bạn: Tô Thị Hồng Vân, Hồ Thị Quới, Lê Văn Ửng, Tô Kim Quang, Hồ Thị Tâm, Hồ Nhựt Thanh...Dì Chín là dì chị Võ Thị Yến Ngọc mà chỗ thân tình NhàQuê gọi chị Yến Ngọc là chị Ba, chị học trên NhàQuê một hay hai lớp, sách các lớp đã qua chị cho lại NhàQuê, chị thuộc lớp nổi tiếng nhan sắc, giúp ai chị rất tận tình...
Có lần NhàQuê giải thích cho chị thế nào là đồng tiền có vận tốc, vài tuần sau chị tưởng NhàQuê chưa biết bèn làm "tay tổ" tận tình giảng lại...,cả NhàQuê và Má sắp nhỏ đều có kỷ niệm đẹp về chị. Vĩnh biệt Chị Ba!!!
Từ đầu cầu hướng ra xóm Bảy Phát nối dài của đường Ngô Tùng Châu, con hẻm nhỏ nầy quanh qua quẹo lại mấy chặp, có khi phải đi trên một đoạn độn bằng xác mía tránh các vũng nước đọng.
Lần trở lại sau cùng, đoạn nầy thấy khá hơn, lối đi tráng xi măng; Nhưng nhà cửa vẫn nhô ra thụt vào tuy có sáng sủa hơn khi xưa toàn nhà lá mà nhà nào cũng nuôi chó, mấy trự đi đêm bị chúng vồ sủa ào ào!! Có trự đứng lại nói bâng quơ "Xóm nầy: xóm chó" suýt bị đánh hội đồng!!
NhàQuê 2005
