Nam Bắc 01
Đường Nguyễn Huệ
NhàQuê chia nhóm như vậy cho dễ hình dung thôi, chứ tỉnh lỵ Bến Tre không phải hình bàn cờ, ô vuông như các đô thị mới của các nước tiên tiến đâu!
Ði hết vòng nầy xong, tụi mình xuống nhà hàng nổi ăn mắm ba khía, món nầy bắt cơm lắm à nhe! Phải trộn với khế chua mới đúng điệu.
Nói nầy nghe: Phải cảnh giác "cao ly sâm" à, vì tụi Mỹ đang tính xí phần Khế là của tụi nó đó. Nó gọi khế là star fruit, rõ ràng, thấy chưa, chúng nó có ý đồ, đã có năm chục ngôi sao rồi mà còn ham, cái gì cũng star! F. U ! S .t!
ÐƯỜNG NGUYỄN HUỆ: NhàQuê tui ở Ba Tri nên ưa lấy hướng Ba Tri lên làm chuẩn, với lại hướng Ðông có ánh nắng mặt trời, tốt, dùng để trị nhiều thứ bịnh mà không mất tiền. Còn nữa hướng Ðông là hướng chánh, ngày xưa người nối ngôi vua được gọi là Ðông Cung Thái Tử, chọn rể quí gọi là chọn rể Ðông Sàng, thấy chưa, ác liệt chưa...muốn thí dụ nữa hôn NhàQuê thí dụ cho coi: như là đi thuyền, hay xuất hành về hướng Ðông sẽ gặp Quới Nhơn v.v...
Ðường Nguyễn Huệ "phát nguyên" từ bến Cây Mận, khu vực nhà Lê Tứ Hải ngày xưa từ Sơn Ðốc (bánh phồng Sơn Ðốc) lên trọ học, đường nầy chạy cho đến hãng Dây Luộc. Bạn Trương Ngọc Phước hiện ở Boston,MA-USA, vợ chồng đều thích văn thơ cũng ở xóm bến cây mận nầy.
Từ bến Cây Mận lên một đoạn không xa sẽ gặp ngã tư Tin lành hay ngã tư Nhà Giảng mà NhàQuê đã nói ở phần nói về đường Nguyễn Ðình Chiểu. Nay nói thêm là ở ngã tư nầy có phòng mạch Bs Vũ Âu, ông Tu Bíp nầy mát tay à nhe, thằng nhóc con NhàQuê bị sốt suất huyết nặng lắm, mười phần chết chín chớ không phải mười phần chết bảy còn ba, chết hai còn một..., nhờ đưa tới kịp thời, Ông đã cứu sống được thằng nhỏ, về nhà mươi ngày sau là "lợi nghĩnh", để ngày nay nó đi đó đi đây gần giáp vòng quả quít.
Tới một chút sẽ gặp nhà in Công lập, nhà in của tư nhân chứ không phải của ông Nhà Nước, chắc lấy công sức của mình mà tạo lập ra được cơ ngơi đó, nếu như vậy xin bái phục. Ta cũng nghe mùi mắm đồng thơm phức, thèm món "mắm và rau" lắm, bạn Thành và bạn Huỳnh Thị Kim Hoa chỉ giùm nhà nào đó cám ơn.
Thêm một chút tới ngôi nhà cạnh chùa Phước Thiện, nhà có sân lót gạch Tàu, chỉ cho con gái trọ học, con trai chưa đứa nào lọt vô được "sào huyệt" nầy. Ngang đó, bên kia đường có ngôi nhà lớn lắm, có một khoảng thời gian mấy ông thầy ở xa đến thường ở trọ nơi đó: như thầy Hoàng Cơ Long, Trần Ðại Khâm,...thầy Ðại mà có đứa nói là tu xuất (linh mục)...trên đường vào ngôi nhà nầy là nhà thầy Nguyễn Tri Tôn, lúc NhàQuê mới “dô” trường công thì thầy làm Giám Thị, cuối tuần thầy đi giữ mấy đứa bị cồng xin, thầy cho chép bài phạt mút chỉ cà tha luôn, thầy có tên Tây là Paul, sau nầy có lệnh không cho dùng tên Tây nữa, phải chuyển âm thành tiếng Việt Nam thầy có tên phụ đề là Tôn, thầy còn dạy thể dục cùng thầy Thắng, thầy Nghĩa và cô Liên cho các bạn nữ.
Sau nầy không biết do điều kiện làm ăn sinh sống thầy có dời tới, dời lui trong khu vực đó không NhàQuê không rõ. Khi thầy Võ Châu Ðầy về hưu thì thầy Tôn thay, giữ chân Phát Ngân Viên cho tất cả các trường bậc Trung Học trong tỉnh: Theo ý NhàQuê thì thầy Tôn có mấy điều hơi " xung khắc" là thầy tham gia thanh niên tiền phong vào lúc phong trào chống Tây với tầm vong vạt nhọn, mà thầy tên Tây.
Thầy làm nghề "bán cháo phổi", người ta thường nói dạy học là nghề bạc bẽo, nhừng từ ai oán nầy do bạn Võ Thị Nga than thở với một người bạn và NhàQuê được kể lại.
Rồi thầy Tôn dạy thể dục mà thầy lại ốm yếu. Cuối cùng nghề phát lương là nghề buồn thảm vô cùng, ngân phiếu từ trung ương gởi về dưới tên của phát ngân viên, ra ngân khố lảnh tiền hàng bao lớn, có khi phát không hết phải đem trở lại ngân khố ký gởi tạm, tiền hàng triệu mà chính thật phần mình chẳng có bao nhiêu đức Thánh Trần.
Chùa Phước Thiện, cơ sở từ thiện của Phật Giáo, qua đây nghe được mùi của thuốc nam, loại thuốc dân tộc nầy được những vị làm công quả đi tìm đốn, hái, đào...có khi từ nhiều vùng xa chớ không phải ngay tại tỉnh lỵ, đem về phần nhiều là phải phơi khô hoặc có các cách thức chế biến, giữ gìn riêng để cho các loại thảo mộc thu được đó, còn giữ được dược tính.
Có những loại cây, trái, hoa, quả hiếm quí các nhà từ tâm mang tới tặng.
Coi vậy mà thang thuốc thường được căn dặn là về nhớ Sao, Khử Thổ rồi Sắc ba chén còn lại tám phân nầy, chữa được nhiều thứ bịnh "thầy chạy, bác sĩ chê" đó nhe! Thang thuốc được hốt không tính tiền (từ thiện, làm phước mà).
Hơi đối diện bên kia là đường vô lò heo trong đó có lần NhàQuê thấy treo phơi không biết bao nhiêu là lạp xưởng. Nhà của Văn Tuấn Kiệt, Văn Ngọc Khôi, Văn Mỹ Dung trong khu nầy.
Nối tiếp chùa Phước Thiện là nhà thầy Hòa dạy dưới Chợ Giữa (Phú Hưng), thầy Hòa là thân phụ bạn Ngô Bá Phước và Ngô Ngọc Vân, hai anh em bạn nầy NhàQuê thấy mang máng vở tuồng "Khách Sạn Hào Hoa"hay "Tìm Lại Cuộc Ðời" ra sao ấy.
Rồi lò bánh mì mới khai trương (Hớn Thái ?) mà NhàQuê có lần đứng nhìn thợ làm bánh bắt con bột nhỏ bằng ngón tay út, dùng que tre vẽ một lằn dài bằng một phần ba chiều dài của con bột,
Trước khi vẽ que tre được chấm vào một hũ nước quỉ quái gì đó không rõ, khi đã đủ một suất, thì cả vỉ bánh được nhanh chóng đưa vào lò như hỏa diệm sơn đang cháy hừng hực, chốc sau vỉ bánh đã chính được lấy ra, cái thỏi bột nhỏ kia đã vươn vai trở thành ổ bánh mì to tướng. Cái chỗ được vẽ là chỗ nhăn nhúm ít màu vàng hơn các chỗ khác như các Bạn thấy.
Có lần NhàQuê hỏi cho biết, lại hỏi để có thêm kiến thức, là tại sao phải vẽ bùa đó, Bác thợ bảo là cho nó đừng nứt, đơn giản vậy mà cũng hỏi!
Phải cho nó có chỗ thoát thân trong khi bị hóa phép từ con tép mòng thành con tôm càng xanh chớ, nghiệm ra rằng học cả đời vẫn còn nhiều điều chưa biết, học cái gì cũng có ích cả.
Thưa các Bạn là từ đó NhàQuê rất hoài nghi về mức bổ dưỡng của khẩu phần một ổ bánh mì cho một người trong một ngày là vì cục bột nhỏ ơi là nhỏ!
Tiếp đến là nhà thầy Huân(Quân??), có người gọi là thầy ba Huân, Thầy chạy chiếc Vespa, ngôi nhà có lẽ là duy nhất trong tỉnh lỵ xây theo lối tránh lụt, nhà sàn, bằng gỗ. Buổi chiều mấy bạn trọ học mang đờn ra khải từng tưng:" Làm dâu cái đít bùn không, nấu cơm chưa chính, mẹ chồng đuổi đi..." loại đờn mandoline mà đờn bà thích nghe vì tiếng réo rắc của nó.
Một phụ lưu quan trọng chảy vào đường Nguyễn Huệ là đường "xóm lò heo cũ", phụ lưu nầy chạy từ mé rạch của con rạch cầu Cá Lóc cho đến ngã ba mà đường Nguyễn Huệ và đường Nguyễn Huỳnh Ðức gặp nhau, tại ngã ba có chợ chồm hỗm vào buổi sáng, có ông Tàu bán bánh mì bằng gánh với hai cần xé.
Mua nửa khúc bánh mì baguette ốm mà dài nhằng, xin chút củ cải bào nhỏ, xịt chút nước tương, quậm một phát tự nhiên thấy cuộc đời bỗng dưng tươi đẹp biết bao, cuộc đời vẫn đẹp sao!... Khi nào rủng rỉnh thì "bán cho một ổ bánh mì xíu mại", loại nầy thì "cao cấp " hơn và cũng dễ no tới chiều lắm!
Rồi đùng một cái không ăn bánh mì thịt của Lão nữa, khi được tin mật báo của thằng Huỳnh Văn Chiến là sau khi bán xong ở đó, tan chợ chồm hỗm rồi, Lão gánh theo xóm bán tiếp, có khi vô tận Hữu Ðịnh, quê thằng Chiến và.. và.. và trên đường lui quân trở về, Lão thu nhặt tất cả nào: chuột, cóc, rắn, rắn mối... để làm xíu mại cho ngày kế tiếp!
Hèn chi Lão bán rẻ một cách đáng kể! Nguồn tin nầy khó kiểm chứng, nhưng đề phòng vẫn hơn. Ngộ không muốn chết dại (ngộ độc)!!
Trong đường Lò Heo Cũ nầy có bạn Nguyễn Văn Hai (Hai đen đá banh) từ Mỏ Cày lên trọ học, năm rồi đi Cali gặp lại được mừng húm, bốn mươi năm rồi không gặp từ khi ...
Lại có nhà bạn Paul Ðường. Bạn nào biết tại sao bạn Phạm Công Minh lại gọi là Paul Ðường không? Xin vui lòng cho Tại Hạ biết! Đã lâu rồi gặp một em kỹ thuật viên điện tên Trực về Ba Tri rồi mắc gốc, mắc rễ luôn, kể về xóm lò heo cũ của em, em hân hoan nói về nó với NhàQuê như "Tha phương ngộ cố tri" , như gặp đúng băng tần, vui hé Trực!
Rồi cái bót Hội Ðồng Cương, cái bót mắc dịch nầy sáng nào cũng thổi kèn: Ò E Ðứa nào chưa thức, Ðứa nào chưa thức, Ðứa nào thức chưa ..Ưa, nghe rất dễ ghét, phá giấc ngủ nướng của người ta! Ðối diện bót là lò hủ tiếu A Nạp mà sân phơi chiếm trọn cả mẫu tây đất, đây là một trong hai lò hủ tiếu vào loại lớn của tỉnh lỵ, cung cấp bánh cho các tiệm trong khu vực, lò hủ tiếu thứ hai sẽ được nhắc đến trong phần nói về hẻm Bà Ðốc Phủ Nhơn hay hẻm Mỹ Hòa Chay.
Nối tiếp sân phơi bánh tráng làm hủ tiếu là một khoảng ao sình lầy được lấp dần bằng rác chợ đem về đây, Mười năm sau có dịp trở lại con đường nầy thì thấy toàn nhà và lầu trên khu đổ rác sình lầy đó, nhớ mấy câu thơ của Trần Tế Xương: Sông kia giờ đã nên đồng-Chỗ làm nhà cửa chỗ trồng ngô khoai-Ðêm nghe tiếng ếch bên tai-Giật mình còn tưởng tiếng ai gọi mình, Mình ơi! (nguyên tác là gọi đò) Ôi "thương hải biến vi tang điền-mulberry sea"!
Bên kia đường là dãy nhà cho mướn của cụ Phán Nhiêu, thầy Thảo dạy Sử Ðịa, thầy Huỳnh Văn Truyền dạy vạn vật, chị Trần Thị Sương và cháu của chị: Vân, cùng ở trong dãy phố mướn nầy để đi học. Còn nhà cụ Phán Nhiêu ở sâu bên trong, biệt thự có đường vô riêng vì cụ có cả chiếc Peugeot 203 đời mới nhất, xịn lắm, cụ làm việc ở tòa Bố, đi làm với chiếc xe đạp toàn nhôm, xe sườn bằng Dura Aluminium thì đắt tiền phải biết.
Bạn Phạm Thị Hạnh (bà nha sĩ Lưu), bạn Bs Phạm Duy Bình đến nay nghe nói vẫn còn độc thân, bạn Phạm Thị Hữu đều là con cụ Phán. Có dịp đặc biệt nào đó NhàQuê được vào tận nhà sau đánh ping pong trên bộ ván gõ thật dày, bộ phán cảnh cánh phản vậy mà đem làm bàn ping pong, ở nhà của NhàQuê mà làm vậy là Má xách roi rượt chạy có cờ !
NhàQuê còn phụ tát mương đầy lục bình, nước gần cạn: Ô! Tôm càng nổi râu đặc nước, thứ tôm nầy thịt ngon hơn Maine Lobters ở gần chỗ NhàQuê hiện nay đây nhiều, Tôm càng xanh mà!.
Bạn Phạm Duy Khiêm là cháu gọi cụ bằng bác (?), hồi trước bạn nào ngồi gần nó có bị nó cọp dê, cóp bài không? Mà qua đây ở xứ Cao Bồi Texas nó vẫn chưa chừa cố tật , cũng còn "Chụp Hình, Quay Phim"; Vậy mà nghe nói nó cũng đủ ăn, cũng mừng cho nó.
Thêm bạn Phạm Thị Nga (bà Bs Nguyễn Tuấn Nghị) nữa, bạn gọi cụ tới vai "ông", tức trên hàng cha chú một bậc lận! Con của bạn đứa nào cũng Bs, giàu hết biết! A! Vậy là cụ Phán gốc người Phú lễ Ba Tri rồi! rượu Phú Lễ ngon có tiếng và nhớ đúng rượu Giồng Lứt Phú lễ nghen! Mấy Ỗng cấm rượu chứ nhậu thì đòi cho được rượu Phú Lễ.
Lối vào nhà cụ có hàng cau còn tơ, chắc giờ đã thành cau lão rồi, thứ nầy nên nghĩa vợ chồng không có là không được à nhe! Dù hai họ hàng sui gia không ai biết ăn trầu, tháng trước đây đám thằng út của NhàQuê bị bên đàng gái đòi phải có trầu cau. NhàQuê chạy muốn sứt "đầu tóc mượn" cuối cùng cũng được một mớ cau đông lạnh đã lãy ra từng trái và một mớ trầu lươn xanh lè thứ như ở bên nhà để cạo gió chứ bà ngoại chẳng bao giờ bỏm bẻm nhai, Cau khô nghe nói chở lên Sài Gòn tới tấp dùng vào kỹ nghệ nhuộm.
Vậy là Bến Tre cũng có thứ "ai cho tôi nhuộm, tôi nhuộm cả cuộc đời", còn mo cau dùng làm quạt cho Thằng Bờm đổi nắm xôi ( Phú ông xin đổi nắm xôi, Bờm cười. Chịu liền!).
Mo cau còn dùng làm xe hoặc thuyền kéo, con gái ngồi con trai kéo "đưa nàng về dinh", mo cau dùng để dỡ cơm trưa mang theo đi làm ruộng, buổi trưa khỏi phải trở về nhà, làm như vậy mùi thơm của phần cơm ấy rất "ấn tượng".
Ngoài ra mo cau còn là "vị cứu tinh" khi trốn học đuổi bướm cạnh cầu ao bị bắt gặp Má kéo về bắt cúi trên bộ ván còn hỏi: Giờ con muốn bị đòn mấy roi. Không mặc cả gì hết hiên ngang: Ðây là lần thứ mười con xin chịu đòn mười roi! rất là tự nguyện vì ỷ lại vào phép mầu "mo cau bó đít".
Má nhịp nhịp thử trong lúc lập lại nhũng điều giáo huấn "nặng giáo dục, nhẹ trừng trị" chợt khám phá ra tiếng " lạ " khác thường, bắt lấy vật độn ra làm lại từ đầu, nghe tứ chi bủn rủn đành phải xuống xề hay hơn cả Út Trà Ôn khi gần dứt sáu câu vọng cổ " Má ơi! con không dám vậy nữa !", nói vậy chớ Má chỉ cảnh cáo lần thứ mười có hai roi nhẹ hều mà trong cơn nguy khốn quên mất không phân biệt Má uýnh mạnh hay nhẹ hơn lần trước, để khóc nhiều hơn vì Má yếu sức đánh quá nhẹ (Nhị Thập Tứ Hiếu); Với Ba thì không được ân huệ như vậy đâu, ít khi nhưng nghiêm chỉnh.
Trong khu vực của đường Nguyễn Huệ nầy có không biết bao nhiêu bạn từ xa đến đây ở trọ học cho gần, người miền Nam xê xòa thích cái gì miễn tiện lợi là được.
Không nói sẽ là thiếu sót lớn: Biệt thự thầy Trần Văn Ðinh, vị Tổng Giám Thị thứ nhì của Trường Trung Học Bến Tre mà chúng tôi thường tự xem là người trong nhà, gọi thầy là Bác Tư, sau nầy chỉ còn đổ đụt, rọt lại, Final Game là chỉ còn có một thằng mới là người trong nhà thứ thiệt mà thôi: Hắn có bút hiệu Bến Tre, ông Già Bến Tre đó! Từ trước tới nay Ông nầy dùng nhiều bút hiệu khác nhau, nhớ xin nhìn kỹ nhãn hiệu cây dừa, bảy mươi hai phần dầu, để không lầm giả mạo, có cầu chứng tại Tà và Pasteurized!
Biệt thự thầy Trần Văn Ðinh ở gần cuối đường Nguyễn Huệ, khu vườn rộng, lối đi vào có trồng nhiều cây bông huỳnh anh mặc dù trong nhà có một đóa Huỳnh Anh rồi, cái cô Út lúc đó còn nhỏ, đi tắm sông xin người ta mới cho đi theo, cản trở lưu thông!
Còn cô chín Kiều Nga thì ưa cự nự NhàQuê vì mỗi lần cô đi ngang qua đám con trai khỉ đột tụi tui, bị tụi nó đếm: một, hai, ba, bốn... làm cô quíu cả cẳng chân, trong lúc hồn bất phụ thể như vậy cô tưởng NhàQuê là Thủ Lãnh. Không có à nha! Ðừng có vu oan cho người chân tu mà miệng không chịu tu à nha!
Chị Bảy thì hiền ơi là hiền, không biết chị trị làm sao với đám nhất quỉ nhì ma khi chị làm giám thị đây nhỉ?
À quên nữa, soài, soài, soài! Ngọt ơi là ngọt làm cho khu vườn nhà Bác đông vui mùa trái chính. Ðó là chưa kể tới mận, chuối và cây khế ngọt sau nhà, gần ao. Tin mới nhất sau nửa thế kỷ dấu nhẹm: Có lần cây bưởi nhà Bác Tư ra trái đầu tiên, Bác cưng hết sức để coi chơi; Thằng Giác (Ðặng Như Nguyễn) lén hái!
Ðường Nguyễn Huệ nầy nếu đi " tới luôn Bác Tài" sẽ tới xóm chuyên trồng bông huệ, loại hoa thanh quí nầy có hương thơm dịu dàng tỏa khắp nhà nhất là về đêm từ bàn thờ ông bà ngày lễ, Tết... thanh khiết thánh thiện như nàng dâu đang ôm nó trong ngày vu qui, khó trồng lắm à nha!
Nào phải trải trấu cho êm gốc, tưới nước ngọt không một tí phèn v v
...Ngang qua xóm cầu Bà Mụ (sẽ nói trong phần lộ chợ Lạc Hồng), tới nữa sẽ là ngã tư Tú Ðiền (sẽ nói trong phần nói về đường Trương Tấn Bữu), rồi vô Hữu Ðịnh rủ Huỳnh Văn Chiến đi tát mương về kho khô ăn với cháo nước cốt dừa, nghỉ một chút lấy hơi băng vài mẫu vườn qua Phước Thạnh kiếm bạn Phạm Thành Vẹn mượn hũ brillantine hiệu shanghai bôi một chút cho bóng.
Chiến ơi! Nghe mầy ở vùng San Jose hay San Francisco, Tao có dò la hoài mà không được, trồi lên đi chứ! Lặn gì mà sâu vậy! Cái thằng Hải Quân mà hãi việc nước chỉ lo việc ở trên bờ để đá banh ở sân Cộng Hòa, cái sân mà thằng chơi banh nào cũng mơ ước, ngày xưa mầy nói: Tao học dở vậy chứ rồi tao sẽ đi ngoại quốc trước tụi bây cho coi.
Thấy trên TV mầy đen thui nhanh nhẹn di chuyển khi đá hậu vệ, khi đá tiếp ứng, chắc là mầy giữ vai thòng, nhờ hồi nhỏ không bị thòng, nếu thòng thì vô phương chạy chứ đừng nói là chạy nhanh như mày.
Mầy đá trong đội hình đội tuyển Quốc Gia trong giải Merdeka, rồi đi Lào, đi Thái Lan...được tiếp đón trong Phủ Đầu Rồng thì mới hay mầy nói đúng: Tao đi ngoại quốc trước tụi bây cho mà coi. Cái thằng coi vậy mà biết được cung thiên di của mình.
NhàQuê 2005
