Đoản Rời: Tạp Khúc HÀNH HƯƠNG 41
Có cảm tưởng như núi non vùng Bố Trạch vây quanh, như dang tay nối nhau thành một vòng tròn, còn mình lọt thỏm chính giữa, núi không liền thành một dãy mà đứng rời nhau từng cụm một, chạy xen giữa là làng mạc ruộng lúa ...
Những thủa ruộng không lấy gì hứa hẹn năng xuất cao, người ta cố ý để lại dấu tích chiến tranh, đó là các hố bom giờ chỉ còn lớn hơn chiếc đệm phơi lúa đôi chút ... chắc có mục đích của họ, trong lúc trong miền Nam có không biết bao nhiêu hố lớn hơn mấy lần đìa nuôi cá mà bây giờ đã san lấp cất nhà làm đất sản xuất ...
Nhớ lại thời mới ra trường quân sự, đã mấy tháng nằm tiền đồn trong mật khu Lý Văn Mạnh (Khu kinh tế mới Lê Minh Xuân sau nầy), từ ngoài rào khu đồn bót trở ra thì bao nhiêu là hố bom, chỉ cần quậy đục là tôm càng xanh nổi râu mặc sức mà kho mà nướng .... Chịu khó tát thì cá lóc cựu niên lớn đến nỗi nướng không chín chỉ còn cách nấu cháo hay nấu canh chua khóm (Khu nầy còn gọi là Vườn Thơm, bỏ hoang, bao nhiêu là khóm ngọt lịm vàng hực nhưng chỉ có cái là trái cỗi thành nhỏ hơn loại khóm bình thường bày bán ở chợ).
Khu du lịch Động Thiên Đường và Động Phong Nha nằm giữa hai nhánh đường Trường Sơn Đông và Tây (Đường Hồ Chí Minh), chỉ về phía Bắc một quãng ngắn nữa thì hai nhánh nầy nhập lại ... Điểm thị tứ Phong Nha thuộc khu vực thượng nguồn của con sông lịch sử thời Trịnh Nguyễn phân tranh .... Đó là sông Gianh hay Linh Giang ... Như thế cả hai thời kỳ đất nước phân ly, chia hai quyền lực Nam-Bắc với lằn ranh thiên nhiên bằng một dòng sông. Sông Gianh thời Lê mạt và sông Bến Hải thời Nguyễn suy, thời cận đại ... hai con sông ấy đều nằm trong địa phận Quảng Bình.
Xe đưa chúng tôi trở lại khu thị tứ Phong Nha và lấy lại đường Hồ Chí Minh Đông và theo chiều ngược lại ban sáng đi về phía Nam ...cũng mất cả giờ mới bắt được đường rẽ về hướng Đông, hướng biển vô thành phố Đồng Hới .
Thành phố Đồng Hới là thành phố thuộc tỉnh Quảng Bình, con người nơi đây thường tự hào về sự gánh chịu bom đạn khốc liệt do địa điểm nầy có vị trí chiến lược quan trọng trong cuộc chiến vừa qua ... Thực vậy Người và Của từ Bắc tập kết vào đây trước khi theo đường mòn HCM xuôi Nam tiếp sức nuôi sống cuộc chiến phía Nam sông Bến Hải, phía Nam vĩ tuyến 17 ... Chính vì vậy Đồng Hới là mục tiêu thả bom nhằm tiêu hủy nguồn tiếp tế như vừa nói ... và vì Đồng Hới chưa phải là quá xa cho tầm hoạt động của các loại phi cơ chiến thuật xuất phát từ Đà Nẵng hay trên Biển Đông .
Hôm sau chúng tôi rời Đồng Hới với hai điều tiếc không có trong chương trình là thăm Lũy Thầy, tức lũy do Đào Duy Từ xây để chống quân Trịnh từ Bắc và Sông Gianh, con sông ranh giới thời Trịnh Nguyễn Phân Tranh. Tôi có hỏi về Lũy Thầy nhưng HDV bảo là nay chỉ còn khoảng ngắn ở mạn Bắc của thành phố ... một phần chúng tôi đến Đồng Hới trời đã nhá nhem tối mà cơn mưa lớn ban chiều còn rỉ rả ...
Chúng tôi ăn bữa cơm cuối ngày ấy trong nhà hàng của khách sạn Sài Gòn Quảng Bình nhìn ra sông Nhật Lệ, gần cầu cùng tên dòng sông và uống "bia tươi" sản xuất tại thành phố nầy ... loại như bia hơi ở Sài Gòn. Trong thực đơn có món lạ khác các nơi là Canh Cua Đồng cũng lạ miệng!
Đêm đó phòng 207 chúng tôi không có tủ lạnh nên các món uống đều nóng, phải gọi phục vụ đem cho xô đá tính tiền riêng ... vậy mà khách sạn 3 sao đó chứ!
Và cũng không quên bỏ đồ giặt liền vì chiều hôm sau về Sài Gòn rồi lại đi tiếp Tour khác ngay sáng sớm hôm sau . ... Khách sạn có sao mà không có tủ lạnh là điều mới thấy, sở dĩ nói đến 2 lần vụ nầy vì chúng tôi dự định bỏ vài chai nước vào ngăn đá để ngày mai dùng đi đường xa ... Tuy nhiên các dĩa trái cây phục vụ tương đối tươi ngon, trừ cam ra các thứ còn lại tôi không biết tên là gì .
Phòng điểm tâm buffet sáng đặt cánh trái phòng lễ tân ở tầng trệt nhưng nhìn được qua phía sông Nhật Lệ còn mờ sương sớm, phòng bày trí chưng dọn "hoa lá cành" hơn các nơi đã đi qua ... Chúng tôi thong thả thử các món địa phương, còn những 1 giờ nữa chúng tôi mới rời thành phố mà trước đây thuộc về miền Bắc ... Rời thành phố địa đầu của thời kỳ chúa Nguyễn khởi nghiệp gầy dựng đời con cháu từ Đèo Ngang trở vào và dần dần mở mang bờ cõi Nam Tiến .
Xe qua vài nơi trong thành phố để chúng tôi nhìn được góc còn lại của thành xưa di tích ... Xe chúng tôi nhập vào quốc lộ 1 và xuôi Nam. Đường khá tốt, nhiều cầu dài và lượng xe lưu thông ít, tài xế có vẻ thoải mái hơn đường Hồ Chí Minh trong chuyến đi.
Càng xa thành phố bắt đầu có những đồng ruộng hẹp có bờ ranh làm mảnh đất canh tác đã hẹp xem càng nhỏ hơn và cũng dễ dàng nhận biết không có khoa học kỹ thuật gì, vẫn là sức người là chánh .
Xuyên qua huyện Quảng Ninh vào huyện Lệ Thủy ... cái tên nhắc lại gốc gác gia đình nhà Ngô của thờ Đệ Nhất Cộng Hòa của Miền Nam ... Có nhiều đoạn nhiều quán xá san sát nhau hai bên đường ... Anh HDV cho biết nơi nầy có món cháo cá rất ngon ...chúng tôi chỉ đúng 8 người khách lớn nhỏ nên dễ dàng đồng ý nhau ghé vô làm thử một bụng. Quán cạnh bờ hồ cá rất rộng thuộc Hồ Sen, Sen Thủy, Lệ Thủy, Quảng Bình .
Quán như loại kinh doanh gia đình, nên sau khi nhận đặt hàng hình như cả nhà xúm lại "chế biến" ... với hai món cháo cá và gà luộc ... không lâu sau đã dọn lên, trong lúc chờ đợi các chú nhỏ con chủ quán giần lưng cho khách rất thiện nghệ ... rôm rốp như mưa rào ào đổ xuống rồi lại xa ra nghe rất vui tai ... Tôi cũng làm một màn lần đầu xưa nay ... Đặc biệt món ớt xanh vừa cay vừa thơm tuyệt vời.
Phải gọi vô Huế dời buổi cơm trưa lại trể hơn 2 tiếng đồng hồ ...
Dừng Chân Ghé Quán
Mới biết Trường Sơn ra tận biển
Núi đá xanh lấn chỗ cùng người
Cây lúa gầy đứng buồn hiu hắt
Hạt đầy vơi hoàn nợ cho đời
Bình Trị Thiên ốm tong như thế
Thấy mà thương đất khổ vô ngần
Cái quạt nước cùng mồ hôi giọt
Ruộng khát chờ chậm chạp vòng lăn
Xe dừng lại trên vùng Lệ Thủy
Xứ sở nầy nhiều lắm danh nhân
Văn lẫn võ xưa nay hiển hách
Bước xuống đường thử thở ngực căng
Gọi vô Huế sẽ về hơi trễ
Buổi cơm trưa dời lại hai giờ
Món cháo cá đón mời no trứng
Màu vàng ươm óng ánh kén tơ
Quả ớt xanh thơm cay nồng mũi
Càng tăng thêm hương vị đậm đà
Nghe cả tiếng giần lưng lạo xạo
Nhặt rồi khoan từng đợt mưa sa
Những món ngon thết người khách lạ
Tấm lưới mành nghèo khó đong đưa
Sóng mặt hồ buồn hiu đôi mắt
Quên sao đành Lệ Thủy hôm trưa !?
NhàQuê Jun 24, 2012
Xe lại lên đường xuyên hết huyện Lệ Thủy và vào huyện Vĩnh Linh ...Khi xưa lúc vĩ tuyến 17 làm ranh chia cắt hai miền Nam-Bắc thì huyện Vĩnh Linh một phần thuộc Quảng Bình, một phần phía Nam sông Bến Hải thuộc tỉnh Quảng Tri. Nay cả huyện Vĩnh Linh trở thành huyện cực Bắc của tỉnh Quảng Trị
Xe tách ra khỏi quốc Lộ 1 ghé vào khu vực phía Bắc cầu Hiền Lương bắt ngang sông Bến Hải ... cây cầu cũ nầy từ năm 1954 được chia làm hai phần bởi vạch sơn giữa cầu ... Đó là lằn ranh chủ quyền lãnh thổ của mỗi miền .
Bờ phía Bắc có những xây dựng bề thế hơn bờ Nam gồm hai phần hai bên quốc lộ 1 (Đoạn cũ) nếu nhìn từ hướng Bắc xuống thì phía phải là ky đài phía trái là nhà trưng bày ... ngày nay có lẽ chỉnh tu thêm có chủ đích
(Hình cũ chụp từ bờ BẮC)
NhàQuê Dec 08, 2012
