Đông Tây 08
Đường Nguyễn Đình Chiểu
ÐƯỜNG NGUYỄN ÐÌNH CHIỂU: "Hôm nay là ngày chi, bao nhiêu là người đi". Con đường luôn tấp nập và rộn rịp vào bậc nhất tỉnh lỵ.
Từ Ba Tri, Giồng Trôm lên, sau khi qua khỏi cầu Gò Ðàng, qua khu miễu Ấp Phụ có xóm nhà bạn Hồ Văn Ẩn, Nguyễn Văn Banh. Trước khi tới nhà Nguyễn Công Vân, nhà Thủy bà già trầu ( không phải già đâu, tại diễn kịch đóng vai bà già trầu nên được giữ bản quyền luôn). Đặc biệt là nhà Dì .... có con nhỏ hồi năm NhàQuê lên tỉnh học, thì nhỏ mới khóc oe oe chào đời ... mà bây giờ làm thơ đọc đã ngứa lắm ....
Rồi hãng cà rem Tứ Ðạt có mấy cô con gái mà cô nào cũng đẹp không biết đâu mà....khen cho hết.
Khỏi khu ấy rồi là sẽ đến cầu Cá Lóc! Ðừng có ló cái gốc nhà quê, cứ nghe nói cá là giăng câu, thả lưới, cấm câu. Chẳng có con gì dưới dòng nước kia, không thấy sao, ở đây ai muốn ăn cá phải ra chợ mua không hà!
Trước khi qua cầu, phía trái là con đường chạy tới mé sông và vô tận nhà máy ép dầu dừa, có nhà bạn Paul Hùng, người rất vạm vỡ, đứa nào cự nự là đấm cái nào đáng cái đó, NhàQuê thân thiện với ảnh để nhờ tấm thân, ông bà dạy: Mạnh dùng sức, yếu dùng chước mà! Cổ nhân ta chí lý lắm thay!
Phía tay mặt có đường vô nhà bạn Nguyễn Thị Xuân Anh, tóc thật dài như dòng sông trước nhà, gần sông rạch mà ngày nào cũng đi tập bơi ở piscine. Hoàng, Xuân Ðào em Xuân Anh cũng đồng môn Công lập. Vĩnh biệt Xuân Anh!
Bước qua cầu là bắt đầu đường Nguyễn Ðình Chiểu, bên nây là trại cây Duyệt Tín, bán tre, mây, lá, gỗ, liên quan tới xây cất, tiếp đến là hẻm có Đông Y Sĩ Huỳnh Cận chuyên trị 24 thứ trĩ: cắt, đốt, cột …
Bên kia là hãng cà rem gì đây nè!
Lại cà rem nữa, món nầy ngán quá trời, mới mấy năm trước đây, lần đầu được ngồi trong lòng của Ba để đi Bánh Tre, được mua cho một cây cà rem bán dạo ở bến xe, trong khi chờ xe chạy, thứ gì mà lạnh quá xá, tê điếng lưỡi thấu răng, thốn tới đỉnh đầu mà còn phải ăn thiệt lẹ, không thì rớt chụp không kịp.
Kế bên hãng cà rem là ngôi nhà sau nầy là trường Trí Ðức nay là Thanh Bình bán đồ gỗ, bàn, ghế, tủ..., Trước khi tới ngã tư có tiệm tiện Việt Hưng, cạnh trường Phong Châu.
Bạn có nhớ nhà thờ Tin Lành không? Ngay tại ngã tư đầu tiên, còn gọi là ngã tư Tin lành hoặc ngã tư nhà Giảng, trong nhà thờ nầy có vợ chồng mục sư người Canada giảng đạo bằng tiếng Anh, có Gs Nam dịch lại tiếng Việt, thời đó người nghe và nói được tiếng Anh rất hiếm, nên trường nào mời Gs Nam dạy tiếng Anh thì học sinh theo học rất đông, trường chánh của thầy là trường Lê Lợi, thầy Nam là thân phụ bạn Nguyễn Thị Thu Hà, cùng lớp năm cuối với NhàQuê.
Qua khỏi ngã tư Tin Lành không xa, đến xóm nhà Mã Be, Lục Sành, Lê Văn Tào. Muốn no óc ách mà rẻ thì vào tiệm hủ tiếu chú Thùng gọi một tô, kèm theo tô "không người lái" mới phỉ sức nhà quê lao động. Tiệm hủ tiếu nầy quanh năm lúc nào cũng có để sẳn một dĩa ớt hiểm trên mỗi bàn dù là trái mùa ớt; Cắn một miếng ớt hiểm da lươn cay khắp cùng răng lưỡi, mồ hôi ra ướt giáp mới đã làm sao!
Ðến ngã tư thứ nhì, ngã tư Quốc tế, tụi mình vô Tín Nghĩa làm sương sương vài chai với lòng bò tái, bò đun bánh hỏi chấm mắm nêm nghe! Nếu không, đi Bến Tre lần nầy mất sướng à! Cái quán nầy chiếm một phần trước cửa, che chắn nhà thầy Thượng Công Kế.
Thầy dạy tiếng Hồng Mao, thầy ưa kể chuyện đi săn nai, tụi nó nói thầy mập vì thầy tu "trực tiếp truyền thanh" luôn nguyên một cái lộc nai còn sền sệt như sữa con chim Nestlé, lộc của con nai vừa săn được.
Thầy còn kể chuyện những ngày thầy còn ở Hong Kong và nói về phim nào là Người Mặt Sáp .., rồi bình luận về tài tử minh tinh: Robert Taylor, Elizabeth Taylor, Gina Lollobrigida, Sandra Dee .., đạp qua vụ nầy là bạn Ẩn Hồ trúng tủ mà tụi còn lại cũng khoái vì khỏi phải mở cuốn sách L'Anglais Vivant ra đọc ê a: What is Jack?, Jack is a boy, A boy is a person, A person is not an animal... nghỉ một chút lại tiếp tục: What is Jane? Jane is a girl, A girl is a person, A person is not an animal, rồi Jack and Jane are persons ...đọc lớn đến nỗi lớp bên cạnh không nghe được thầy giảng...
Có lần NhàQuê cùng vài bạn khác đi du ngoạn cùng thầy và tiện thể thầy thâu tô. Thầy chở NhàQuê trên chiếc xe Zundap muốn xẹp ống nhún.
Gia đình thầy được kể là gia đình nặng ký, nghĩa đen chứ không phải là có thế lực, dù nhà thầy chỉ có ba người: thầy, vợ thầy và thằng Ðức con thầy.
Ngôi nhà đó về sau quý thầy: Vũ Ðình Lưu, Lê Như Dực, Vương Gia Thụy và Kiều Văn Chương thuê ở đi dạy trong trường Kiến Hòa.
Nhớ tiệm nước Dân Thành Lợi (Ðồng Hưng Lợi ?) hôn, xéo phía bên kia, chỗ tụi mình cúp cua ra ngồi, một đứa kêu ly cà phê đá, nếu "bụi" hơn chút thì gọi một ly đen nhỏ, với chừng nào người thì chừng ấy điếu Bastoz Xanh, nhả khói suy tư như một" triết da ". Dân chơi xứ Thượng mà, chứ phải "người phàm" đâu! Mấy đứa còn lại mượn mỗi đứa một cái ly, uống trà đường miễn phí, hũ đường để dành cho khách muốn uống ngọt hơn bình thường.
Vậy mà anh con của chủ tiệm, mặc áo thun ba lỗ, đầu lúc nào cũng chải bóng, vẫn cười vui vẻ như "Chuyện thường ngày ở Huyện", rất ư thông cảm nữa là!
Cám ơn Anh đã cho chúng tôi những kỷ niệm mà gần nửa thế kỷ rồi, đứa còn đứa mất, đứa còn vẫn hình dung lại được "ngày ấy xa rồi" đó! Hồi tưởng lại như mới đâu đây thôi.
Phải vậy thôi không đâu, có khi còn phải "ngồi đồng" chờ đứa khác chạy đi ca bài ca con cá: Con cá sống vì nước, con người sống mà không tiền thì thua xa loài cá ngu muội kia, để mượn đỡ, bắt địa, xin viện trợ tí hào để trả tiền ly cà phê đá mà đã hùng dũng gọi lúc mới vào. Hoan hô tình bạn hết mình lúc ngặt nghèo!
Trong khu vực ngã tư quốc tế sau năm 1960, lần đầu tiên có một tiệm phở lấy tên là phở Biên Thùy, trước đó ai ghiền loại thức ăn nhập cảng nầy phải qua tận Mỹ(Tho) mới có tiệm phở Hy Lập ở khu giếng nước gần bến xe lô đi Sài Gòn. Phải hơn sáu năm sau, phở mới bỏ buớc chân thăm dò qua đất Bến Tre và ngay lập tức bị đồng hóa, biến dạng không thương tiếc. Không có lôi thôi gì hết: Phải có giá sống, ngò gai, rau quế.. mới được chiếu cố nếu không đừng có "nghèo mà ham" định giành giựt thị trường ..., có nơi còn chơi thêm cà chua, xà lách, thế mới kỳ!
Phải chiều khách hàng, khách hàng là Thượng Ðế mà! Không được "Em chả, Em chả" gì hết!
Phải ngoan người ta mới thương! Phải pha chút vọng cổ vào, cho có chút tình Bắc duyên Nam. Ðã nói xứ Nam Kỳ nầy là lãnh địa của hủ tiếu, bún mắm, suông, "bánh canh con vắn con dài, ai mua tôi bán ai nài tôi thêm "mà lỵ.
Thế mới biết cụ đồ Nguyễn Ðình Chiểu thêm một kỳ tài nữa là tài tiên tri.
Chẳng phải Cụ từng nói: "Tới đây thì ở lại đây, cùng con gái lão xum vầy thất gia" sao?
Cụ Ðồ thấy đất Ba Tri "ở được" Cụ bèn "thiêng đô" từ Cần Giuộc về Ba Tri, nên con đường từ hướng Ba Tri lên nầy, lấy tên Cụ, chứ không phải chuyện tình cờ.
Cũng lạ là tuy không đánh bại được hủ tiếu nhưng phở lây lan cực mạnh, cho đến hôm nay chắc nhiều khu vực trong tỉnh lỵ đã có mặt phở và đang hí hửng vẫy mời.
Trước khi đến ngã tư kế tiếp hãy đi chầm chậm hít thở mùi trà của tiệm trà Cẩm Thành thường đem trà ra phơi sấy, rồi nghe tiếng đàn khi cổ khi tân từ các tiệm hớt tóc Tám Tiều, Tân Tân ..mỗi khi mấy ông thợ chuyên đè đầu thiên hạ rảnh rang, nhàn hạ.
Bạn Lý Nam Trân, Lý Vĩnh ở trong khoảng nầy, bạn Lý Nam Trân học giỏi không thua gì Hồng Hạnh, năm trước NhàQuê có dịp ghé thăm gia đình bạn, các con của bạn đứa nào cũng Bác sĩ, Dược Sĩ chuẩn bị giàu tới nơi.
Rồi tiệm cau dừa sấy Thái Nguyên của gia đình anh Long trong gia đình phật tử, tiệm cũng cau dừa sấy Nam Phát (?) của gia đình bạn Răng, cô Bông, làm chủ luôn nhà máy ép dầu dừa Nam Phát dưới cầu Gò Ðàng.
Lại cô nữa đây, kỳ nầy chẳng có gì xảy ra, vì Bông chỉ nhỏ tuổi nên gọi bằng cô cho hợp vệ sinh chung.
Phía bên kia là tiệm kem Ngọc Viên tiệm nầy có sau tiệm kem Duyên Thắm rất đắt khách trên đường Trưng Trắc mé sông bên Ðịnh Tường Mỹ Tho rất lâu.
Tiệm kem Ngọc Viên có lẽ là tiệm đầu tiên ở Bến Tre. Kem thì gái trai đều dùng đặng, con gái nên ăn từng muỗng nhỏ mới có duyên, nhờ kem lạnh làm môi thêm tươi đỏ hơn và khi ăn cũng nên giữ tốc độ vừa phải để còn nghe nhạc, nhạc ở quán cà phê và quán kem thường là nhạc hay chọn lọc.
Góc Lê Lợi- Nguyễn Huệ Sài Gòn có tiệm kem North Pole chắc ý nói kem lạnh cỡ Bắc Cực lận! Trước khi đến tiệm kem Ngọc Viên là nhà may Châu, khách có thể lựa vải rồi đặt may luôn.
Rồi tiệm Hoa Mai, bên kia là tiệm đồ mộc bán tủ bàn ghế Hiệp Thạnh. Cái con nhỏ Hồ Thị Út (Út Xịt) thấy thỉnh thoảng đi vào con hẻm kế bên, không biết có phải ở khu đó không hà? Khoảng đó có tiệm vải Quãng Phát Xương đủ các mặt hàng nội ngoại trước khi đến Hiệp Thạnh.
Còn Nhà Thuốc Tây Phụng Kỷ nữa chớ, bạn dược sĩ nầy là em bạn Chẩn nhà ngang đình Phú Tự dưới Phú Hưng Chợ Giữa, gia đình bạn nầy còn có lò gạch gần cầu Chẹt Sậy nữa.
Rồi chùa Viên Minh: khoảng năm 1958 (?) sau khi trùng tu dáng vẻ đẹp đẽ như hiện nay, đã khánh thành (hay dùng chữ gì cho đúng đây). Lúc ấy các thượng tọa Thích Huyền Quang, Thích Thanh Từ về thuyết pháp mấy đêm liền, người nghe đông quá, đứng nghẹt tới sang bên kia đường, bịt kín khu vực có nhà tướng số Trường Sanh coi chỉ tay tình duyên gia đạo; Nhưng Bến Tre về khoa nầy nổi tiếng hơn cả là ông Ðại Lục Tiên dưới Giồng Trôm, có người đồn ông nói chính xác về một trường hợp của thân phụ một bạn. Sau ông về cũng làm ăn như vậy trên chung cư Minh Mạng trên Sài Gòn. Trong dịp các cao tăng về thuyết pháp ở chùa Viên Minh có bạn rành chùa chiền sư sãi có nói cho NhàQuê nghe thế nào là đại đức, thế nào là thượng tọa: Lại học hỏi, coi chừng bị nhéo như vụ linh mục giám mục vậy!
Ðối diện chùa Viên Minh, cùng dãy với nhà tướng số Trường Sanh là nhà sách Văn Thái kiêm luôn bọc sách bìa da, rồi nhà lồng chợ trực diện đình An Hội, cách một khoảng sân rộng, nơi các bác xe lôi chờ khách, trong suốt thời gian.
NhàQuê biết thì đình An Hội có cúng Kỳ Yên một lần.
Ngừng lại thở một chút lấy hơi, đi tiếp đến tiệm thuốc tây Bình Dân bán cũng một giá với tất cả tiệm thuốc tây trong tỉnh lỵ thế mới biết Bình Dân chứ không phải bình dân, thấy vậy mà không phải vậy, thỉnh thoảng treo bảng "Nhà Thuốc Tây Trực". Mở cửa luôn ban đêm, không cần mua thuốc gì cả, NhàQuê cũng ghé leo lên cái cân tự động có đồng hồ tròn và cây kim thiệt dài để biết kết quả về sự kiêng cữ ngoài ý muốn, thắt lưng buột bụng của mình.
Tiếp theo nữa là tiệm than Chí Thiện (bạn Nguyễn Bá Tòng), Vĩnh Hiệp nước đá nguyên cây còn thêm nước ngọt, Bierre Larue bán sỉ.
Tới luôn là nhà sách Thuận Hòa thuộc gia đình Thuận Phong, tiệm Thuận Phong trong nhà lồng dưới, các bạn Dương Cữu Lang, Dương Thập Nam là các công tử con ông chủ tiệm buôn nầy, tên các người con của Thuận Phong có chữ lót Việt Hán tính theo thứ tự. Cô Dương Tứ Anh trong thời gian dạy bị tụi quỉ sứ xúi mấy ông thầy tới tấp: "Vô Ði Thầy" rồi "Vô Ði Thầy". Cô đẹp quí phái và hiền. Mấy ông thầy giạt ra vì nghe đâu cô đã hứa hôn với một vị nào đó trong ngành Ngoại Giao.
Tiệm Thuận Hòa là tiệm sách lớn nhất vào thời đó, mùa tựu trường sau khi biết giáo sư trong trường dùng sách tác giả nào để dạy, là ít hôm sau trên kệ sách có mặt y bon, có khi phải dặn trước, nhất là loại trong năm thi, chắc đắt quá nên khách hàng không được tiếp niềm nỡ, có khi bị nhìn như theo dõi nhất là cụ nào luộm thuộm, không biết làm vậy vì sợ mất sách hay lo cho dàn con gái cưng, mà con nhỏ ưa mặc áo vàng hoàng hậu và ưa cười mỉm chi là đẹp vượt trội thấy rõ: Chắc cả hai! Buổi chiều ông chủ đi Vespa lên sân tennis trên khu Ngã Ba Tháp chơi môn nầy với các ông lớn.
Có một khoảng báo Sài Gòn Mới mỗi ngày đều có tặng phụ bản khi thì "Thế giới kỳ quan" khi thì "Bản đồ thế giới, bản đồ Việt Nam, bản đồ các tỉnh", khi thì tranh vẽ có các cô gái đẹp như liêu trai, có người nói đó là cô Kim Châu con gái rượu của bà chủ nhiệm Nguyễn Ðức Nhuận tự Bút Trà, cô Kim Châu nầy nghe nói là bà Tướng Nguyễn Vĩnh Nghi (???), bà chủ báo Sài Gòn Mới xây rạp Kim Châu trên đường Hàm Nghi Sài Gòn, to gần bằng rạp Rex.
Báo hằng ngày và tạp chí nguyệt san …. được xe đò Á Ðông chuyến sớm nhất giao, chất từng đống xuống mặt lề đường trước tiệm, giao cho người mua bằng cách lấy tờ 1 ,2 ,3, 4,... và người mua tự xếp lấy rất hân hoan hả dạ, quên đi thời gian chờ đợi.
Về sau có nhà sách Trúc Giang lớn hơn.
Kế bên Thuận Hòa là tiệm nước Huê Liên, đây là căn đầu tiên của đường Nguyễn Đình Chiểu nếu tính con đường nầy khởi hành để đi về hướng cầu Cá Lóc.
Nói thật tiệm nước Huê Liên, về thức ăn, thức uống chỉ thuộc "...thuờng thường bậc trung" không có gì xuất sắc.
Nhưng mời các Bạn mình ngồi xuống đây, mình "trao đổi" những ấm lạnh cuộc đời trong hơn bốn mươi năm xa cách, bao nhiêu là Mulberry Sea (Biển Dâu-GS Nguyễn Ngọc Bích dung). Các Bạn còn khoẻ cũng mừng, nếu vì cao huyết áp làm cho tim lớn hơn bình thường cũng không lấy gì làm lạ, chúng ta những con người quảng đại lấy yêu thương làm căn bản xử thế, con tim làm việc nhiều hơn trí óc mà! Tim phải lớn là điều tự nhiên, chớ sao!
Còn thận suy, tuyến nầy, tuyến kia có vấn đề cũng chẳng có gì sợ hãi, bệnh Quân vương; Vương tôn công tử đều phải vậy!
Già thì chỉ bệnh những thứ lẫm cẫm đó, lại còn hay thức sớm, thì cũng giống y chang ông bà mình thôi! Tấm thân giờ chỉ bốn chục ký xương da hơi đâu lo cho mệt, cái kia cà, cái thế hệ trẻ con cháu cứ làm mình ưu tư mãi .....
Thì cũng như chúng ta lúc ở tuổi ấy, rất tự tin vào tài năng sức lực chính mình, cũng muốn vá trời lấp biển như cụ Nguyễn Công Trứ viết trong bài Chí Làm Trai, tuổi trẻ bây giờ còn có điều kiện nhiều hơn để phát huy tài năng của mình, nhiều em, cháu thành công có những đóng góp hữu ích cho nhân loại, cho xã hội mà tất cả các lãnh vực đều đang được ngày càng tiến tới toàn cầu hóa. Ðám già chúng mình vẫn lạc hậu, vẫn còn ở trong thời kỳ thủ công về mọi mặt từ suy nghĩ đến việc làm nên những "xung đột" cũng là điều dễ hiểu. Ðó là những trường hợp của các cháu ưu tú vừa nói, đaị đa số còn lại cũng tạo được chỗ đứng vững chắc trong lãnh vực nghề nghiệp của mình, lo được cuộc sống gia đình riêng; Ðó là cái nền tảng vững vàng của xã hội, là nhân tố tích cực góp phần sự ổn định và v.v....
Cái buồn của tụi già chúng mình đang muốn giải thoát theo cung cách người xưa là tìm về dĩ vãng có ít nhiều hình bóng mình thuở trước, nhưng ngồi xuống viết một lá thư ư, thật khó, giã từ nghiên bút đã lâu, cây viết để đâu đó, tìm hoài không thấy, có khi tìm được rồi thì mực đã khô, vấn một điếu thuốc rê phì phà để xua nỗi buồn nầy mà ứa nước mắt. Còn nhiều hơn nữa,... nên chi đi dự bữa tiệc tất niên đầu tiên,họp mặt cùng bạn bè, có được một mớ đứa, phải chụp giựt gấp rút, kêu hú nhau mới được ba mươi mạng, cảm động dường nào, giọng nào cũng run run khi nghe lại tiếng nói của vài thằng bạn không về dự được, gọi về thăm. Cũng nhờ tiến bộ của khoa học kỹ thuật đã giúp cuộc điện đàm như đã được quyện lấy, hòa vào không khí buổi tiệc. Chúng mình lại sẽ nhờ những tiện ích nầy để duy trì tới một lúc nào đó ...NhàQuê muốn nói tới Internet, nói tới Website của chúng ta, nơi chốn, nơi quê hương hư ảo dễ dàng cho chúng ta đến cùng, NHƯNG: Cái chữ mắc dịch, cái chữ quỉ quái nầy chúng ta cùng nhau tháo gỡ
NhàQuê 2005
