Đường HUỲNH VĂN SẮC

Những "con đường xưa Em đi"

Nam Bắc 5


Đường Huỳnh Văn Sắc


ÐƯỜNG HUỲNH VĂN SẮC: Tên vị Đại Hương Cả trong ban khánh tiết của đình, đình là nơi thờ phượng được xem là ngôi nhà chung của một địa phương, trong đình có sắc phong của vua cho vị thần được thờ, cụ đại hương cả Huỳnh Văn Sắc chắc là có công trong việc xây dựng ngôi đình An Hội.

Ðường ngắn từ cửa trường Nam Tiểu Học trên đường Gia Long đến gối đầu trên đường Nguyễn Ðình Chiểu, một bên là hông đình An Hội một bên là hông chùa Viên Minh sau trong khuôn viên chùa Viên Minh có xây thêm trường Bồ Ðề quay cửa ra đường nầy.
NhàQuê không nhớ tên đường nhờ anh LMC22, cháu của vị Đại Hương Cả, cho biết kịp thời điều chỉnh, nói ra rồi là NhàQuê nhớ liền; Hay chưa!

Lúc NhàQuê biết thì ở đây có bến xe ngựa, loại phương tiện đi lại, chuyên chở nầy lần lần biến mất, nên NhàQuê gọi con đường nầy là Bến Xe Ngựa mà nói vậy ai cũng biết nó ở đâu, nơi chốn khi quýnh quá thì vén ống quần bà ba mặt ngoảnh nhìn hai bên cho chắc ăn, trút xong nhẹ nhàng, có khi huýt sáo như xong phận sự, chỉ có ngựa là mang tiếng đái bậy. ...:

" Ðố mặt ai dài bằng mặt ngựa...
Tuy rằng thú cũng hai giống thú
Thú như ta ai dám phen lê
Ta đã từng đi quán về quê
Ðã ghe trận đánh Nam dẹp Bắc
Mỏi gối nương phò xã tắc
Mòn lưng cúi đội vương công
Ngày ngày chầu chực Sân Rồng
Bữa bữa tựa kề Loan Giá
Hán Cao Tổ năm năm thượng mã
Mới dựng nên cơ nghiệp Lưu Gia
Ông Quan Công sáu ải thoát qua
Nhờ cậy có Thanh Long, Xích Thố ...."

( trong Lục Súc Tranh Công)

Các bác xà ích trong các truyện kể thường gặp cô mặc áo dài trắng nửa đêm đón xe quá giang, nói chuyện một quảng tự nhiên cô khách dễ mến nầy biến mất hoặc trả tiền mà sáng hôm sau xem lại toàn giấy tiền hàng mã.
Ði chơi đêm qua những địa danh có mấy chuyện như vậy; Lạnh nổi da gà!

Thầy cảnh sát Paul bụng phệ nổi tiếng trấn thủ Bến Xe Ngựa nầy. Trong lúc các bác xà ích lo vô trong nhà lồng phụ đem hàng hóa của bạn hàng mình ra xe, thầy tháo cương cho ngựa nhảy đực; Ngựa lỏng cốt thì làm sao kéo xe???

Mấy bác xà ích ớn thầy vụ nầy lắm!! Ðúng là thầy Paul, không hiền lành như tướng tá ục ịch đâu!!

Ðình An Hội vì hùng cứ ở đô thị đầu não của tỉnh nên Thần đình thế lực rất mạnh được giao cho nắm hết lý lịch của mọi con dân trong tỉnh; Vì vậy toán Căn Cước trú đóng ngay tại đây dưới sự bảo hộ của thần đình và bây giờ nghe nói còn lo vụ xuất ngoại nữa ?? không biết có đúng không?

Bến Xe Ngựa nầy đã cho NhàQuê một món làm quà quý giá tặng các bạn mình, những người đã bao ngày chia xẻ vui buồn, chia nhau từng củ khoai cho đến vịt đấp bùn đem nướng, cùng lang thang chăn trâu cắt cỏ ở quê nhà của NhàQuê: Ðó là lông đuôi ngựa.
Các Bạn chắc cho rằng cái thứ đó mà quý nỗi gì! quý lắm đấy! không phải để làm hàm râu giả cho kép hát mang, khi thủ vai quan tướng trong các tuồng hát bội vào mùa cúng kỳ yên trong các đình miền quê đâu, mà dùng vào việc bắt cá ...

Ðã nói rồi NhàQuê ở Ba Tri, dưới đó ít ngựa lắm! lâu lâu mới thấy một con !!
Có khi được mấy đứa bạn rủ qua tận Xã Diệu coi ngựa của ông Hù Ðê cho biết.
Ông nầy lúc rảnh kiêm luôn thợ hớt tóc nên có tên kèm HÙ: Thầy hù là thợ hớt tóc!
Vậy là ông chuyên đè đầu thiên hạ vừa là thợ, vừa là thầy, chứ không như ngày nay nhiều người làm thầy trước mới được làm thợ sau.

Mà mấy đứa bạn lớn rủ đi coi ngựa là có ý đồ sắp đặt sẳn, đứa nào muốn mấy con bạn chú ý thì vào hớt tóc, chỉnh trang lại cái phần cùng thành phần hóa học với sừng...
An vị trên ghế đóng bằng cây tạp, quay được, thế đã là khoa học kỹ thuật rồi!
Ổng choàng cho một miếng vải trắng, thực ra nó màu cháo lòng! không được giãy giụa à nha! kể từ đây muốn gãi hay chỉnh đổi thế ngồi phải "báo động" cho ổng trước, vì món nào của ổng cũng bén ngót.

Trong lúc đó bọn còn lại ra chuồng ngựa của ông để coi ngựa, đứa nào có đi học tới lớp sơ học, lớp ba mới biết được chuồng ngựa còn có tên đẹp hơn là TÀO, nhờ thầy cho tập viết và giải nghĩa thành ngữ: "Một con ngựa đau, cả tào không ăn cỏ", khó thấy bà: bịnh không nói mà nói đau, còn tào không biết có phải là cùng loại với chiếc ghe chiếc xuồng không đây hè!

Ra chuồng ngựa không phải để xem nó có ăn cỏ hay không mà là thực hiện ý đồ đen tối, hớt tóc chỉ là cớ chứ gần nhà cũng có thầy Hù mà! ý đồ là lén nhổ lông đuôi ngựa, có dám nhổ trực tiếp đâu! Nó đá giò lái có mà giập dái.

Dùng bửu bối nhánh tre tước đầu, quấn lông đuôi giựt, con ngựa đau hí vang. Ổng bỏ tông đơ, kéo, dao cạo, kiếng lão và thằng đang thọ hình...rượt..và chạy.

NhàQuê chưa hớt tóc ổng lần nào, ở nhà Má có dao cạo và viên đá bùn, Má liếc sơ là làm Hù ngay, cạo cho NhàQuê trắng bóc chừa chút xíu đàng trước cho ấm mỏ ác!

Lâu lâu có lạc loài chú ngựa đường trường xa vó câu tới, chú nầy lục lạc đồng đen hẳn hòi còn được che mắt không được liếc ngang liếc dọc, chỉ thẳng một đàng mà đi chứ không được phát huy sáng kiến sáng tạo gì hết !!

Vì ở xa tới nên không rành "phong tục", dịp đó tụi NhàQuê mới tha hồ. Xong, khi xe ngựa gần chạy mới cho xóm khác hay, ăn ké không được tiếc hùi hụi: phải tụi bây nói sớm bữa nào đám giỗ, tao lén cho cái bánh ích! Thôi lỡ rồi bữa nào sơn đông lợi tao kêu liền đi coi voi ăn mía.

Không ai thèm để ý đến giá trị và công dụng của lông đuôi ngựa nên NhàQuê đi ngang là chíp bụng liền, quay lại quả thật vô số mặc sức chọn lựa thứ hảo hạng đen mướt, dài phải trên hai tấc trở lên mới được chiếu cố, loại màu hoe đã bị loại rồi đừng nói chi tới lông ngựa bạch, muốn lượm bao nhiêu cũng có.

Kỳ về quê gần nhất đem về phân phát, mấy thằng bạn, nhận quà cảm động cục mịch hỏi : Chừng nào mầy dìa nữa? Chớ nó đâu biết NhàQuê nhớ nhà khóc quá trời, nhất là đêm mưa nghe tiếng ếch nhái ễnh ương kêu, nhớ nhà muốn bỏ học đi dìa luôn. Tụi bạn còn được đi Bến Tre hàm thụ nữa, đứa nào cũng vểnh tai thỉnh thoảng phụ họa: Ðã quá hén! ở trển có cái xà di hôn? có nút chai cặc bần hôn?...mặc sức gáy và nổ.

Lông ngựa dùng để vòng các loại cá có đầu lớn hơn cái mình như cá kèo, cá bóng sao, cá thòi lòi ..., phổ thông nhất là vòng cá kèo.

Sau mùa gặt gần nát rạ đám cá kèo cựu nổi đầu thấy phát ghét.

Má cứ việc nấu cơm trước, NhàQuê xách cần đi vòng cá một chút là kho ăn mệt nghỉ.
Cần để vòng cá là một cây trúc dài phơi héo và được đốt lửa để uốn chỉnh cho cây trúc trở thành thiệt thẳng băng, cắt bỏ một phần ngắn ngọn to xù, chỗ đó được cắm vào một que tre được chuốt nhỏ và thanh để cá nhìn thấy không hoảng sợ, nối vào bên dưới là cọng nhợ cũng nhỏ màu càng trong càng tốt, cuối cùng mới tới sợi lông ngựa được làm thòng lọng. Các chú cá vừa kể nếu chưa bị giật hụt lần nào, thì khi bị NhàQuê từ xa tròng thòng lọng vô cổ, chúng có khuynh hướng ngốc cổ thêm cho NhàQuê dễ "làm ăn" nữa cà, chỉ gặt nhẹ một cái là đưa lên khô cho vào giỏ, chú cá bị dính vẫy thoát thân quyết liệt, nên đừng giật mạnh tay.

Cá thòi lòi có hai mắt lộ ra nên những người mang kiếng mát bị dân quê kêu là thòi lòi lên bờ, cá nầy nhát hơn nhưng không phải là không vòng được, nếu nó chun xuống hang sâu rồi thì dùng tay hoặc chân phá bể nồi gọ là nơi nó trồi lên để thở, xong đặt vào miệng hang một cái xà di, thường làm bằng trúc kín một đầu, đầu còn lại mở lớn có cái hôm là độc đạo vô rồi ra không được, cá ngột trồi lên thở phải chui qua hôm vào xà di và kẹt ở đó. Chào bạn thòi lòi!

Cá thòi lòi kho sả ớt thì khỏi chê, lá gan và cặp trứng ngon độc nhất vô nhị. Thấy chưa! việc bắt cá đơn giản như đang giỡn, làm chơi mà ăn thiệt.

Ðình An Hội có lúc làm phòng học tạm trong lúc chờ ba dãy lầu mới sanh ba: hai gái một trai , giống nhau như hệt lúc chưa xong, giai đoạn thiếu phòng học. Lúc đã xây xong mỗi dãy có gắn một bảng đồng với hàng chữ: Tri ân Thiếu Tá VĂN LÀ Tỉnh Trưởng Bến Tre.

Vậy ra y chang như dưới chỗ NhàQuê, lúc bắt đầu đi học NhàQuê ê a ở đình làng, có một lớp học mà đủ mọi trình độ " a,b,c" , "đánh vần xuôi", "đánh vần ngược", "làm toán cộng" ...đứa làm toán cộng được thì làm thầy lại đứa "a,b,c"...tới buổi thầy dìa nhà ăn cơm giao lớp lại cho đệ tử trung thành, học hết chữ rồi mà không chịu ra trường Tổng.

Thằng nầy thấy ghét lắm, nó bá cáo tùm lum khi thầy quay lại, nó cung kỉnh khoanh tay: Thưa thầy trò ...ăn ổi, trò... với trò...đá dế, con..với con ...quính thẻ...

Mầy méc tao là tao che "giấy chặm" lại, mầy có nước bà cố hú. Nó cũng khôn con. Thế NhàQuê cũng thi Ðình kinh qua thi Hương và thi Hội như các bạn trường tỉnh rồi.

NhàQuê 2006